ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΩΛΗΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Του Θωμά Κιούση*
Η άρση των περιορισμών και το άνοιγμα της κοινωνίας, δίνει τη δυνατότητα να πάρει μπροστά η οικονομία και να αφήσει σταδιακά πίσω τις συνέπειες της τελευταίας μεγάλης κρίσης.
Η συμπιεσμένη κατανάλωση βρίσκει πλέον διεξόδους να εκφραστεί και να εκτονωθεί, ενώ και επενδυτικά σχέδια που είχαν μείνει στην άκρη, σε πολλές περιπτώσεις θα μπουν σε εφαρμογή.
Βασικός παράγοντας αισιοδοξίας είναι τα 32 δις του Ταμείου Ανάκαμψης που συνολικά μπορεί να κινητοποιήσουν κεφάλαια κοντά στα 60 δις ευρώ.
Η αισιοδοξία είναι η μία πλευρά. Το ζήτημα όμως είναι τα κεφάλαια να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά, να βοηθήσουν ουσιαστικά και μακροχρόνια την ανάπτυξη, να διαχυθούν στην κοινωνία και να έχουν αντίκρισμα σε νέες παραγωγικές δουλειές και μείωση της ανεργίας.
Με όλες τις δυσκολίες, η ευρωπαϊκή βοήθεια είναι σημαντική. Αυτή η κρίση δοκίμασε το ευρωπαϊκό όραμα και του έδωσε μια νέα προοπτική. Είναι σημαντική από την πλευρά της δημοσιονομικής πολιτικής (όπως οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ). Είναι και από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής και μάλιστα από την πρώτη στιγμή με τα χαμηλά επιτόκια και την παροχή πολύ μεγάλης ρευστότητας στην αγορά και την αποφασιστικότητα που έδειξε από την πρώτη στιγμή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Τα προβλήματα στις Ελληνικές τράπεζες όμως εξακολουθούν να υπάρχουν. Το τραπεζικό σύστημα στην ουσία υπολειτουργεί. Απλά συντηρήθηκε από την έναρξη της πανδημίας και δε συνέβαλε στη διάχυση αυτής της ρευστότητας στην αγορά και στην καλύτερη δυνατή αξιοποίησή της.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την μεγάλη πτώση στον τουρισμό και την εστίαση, καθιστούν την ύφεση του -8,2% το 2020, ως μια θετική συγκριτικά εξέλιξη, με το σκεπτικό ότι θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη.
Στην ουσία τα 40 δις με τα πακέτα στήριξης που έδωσε το κράτος, δηλαδή χρήματα τα οποία έβαλαν οι φορολογούμενοι, ήταν αυτά που στήριξαν το σύνολο της κοινωνίας και κυρίως όσους επλήγησαν περισσότερο. Ήταν αυτά που κράτησαν την ύφεση και την οικονομία σε αυτά τα επίπεδα. Η ανεργία διαφορετικά θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη και να φτάσει ή να ξεπεράσει και το 25%.
Μια τόσο μεγάλη κρίση όμως δε γίνεται να περάσει από πάνω μας χωρίς να αφήσει σημάδια.
Η αποσωλήνωση δε θα είναι μια εύκολη διαδικασία. Αρκετές επιχειρήσεις φαίνεται ότι δε θα τα καταφέρουν, όπως καταστήματα λιανικής αν δεν προσαρμοστούν σε νέες ψηφιακές τεχνολογίες ή να βρουν νέους τρόπους να έρθουν πιο κοντά στους πελάτες τους. Οι πτωχεύσεις που θα υπάρξουν (η ΕΚΤ εκτιμά ότι θα αυξηθούν κατά 20% στην Ελλάδα), σημαίνει ότι κάποιες θέσεις εργασίας δυστυχώς θα χαθούν.
Η αναγκαστική εξαιτίας της κρίσης εκτεταμένη χρήση της ψηφιοποίησης και της τεχνολογίας, έφερε πολύ γρήγορα στο προσκήνιο και έθεσε σε εφαρμογή μεγάλες αλλαγές που διαφορετικά θα χρειάζονταν πολλά χρόνια για να γίνουν. Αλλαγές που βάζουν νέα δεδομένα και θα έχουν επίπτωση στην ποιότητα της καθημερινότητας, την επιχειρηματικότητα, την ανεργία, αλλά και τις εργασιακές σχέσεις.
Η δυναμική που υπάρχει όμως μπορεί να συμβάλει προς μια καλύτερη συνολικά προοπτική. Αν και στο οικονομικό περιβάλλον πάντα υπάρχουν παράγοντες αστάθειας, η γενικότερη συγκυρία και με την προϋπόθεση ότι δε θα υπάρξουν εκπλήξεις από την πλευρά της πανδημίας, εμφανίζεται θετική, με στοιχεία όπως:
α) Τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης στα οποία θα πρέπει να προστεθούν και τα κεφάλαια από την εμπλοκή των επιχειρήσεων και των τραπεζών.
β) Οι αποταμιεύσεις που κατά τη διάρκεια της κρίσης αυξήθηκαν κατά 20 δις και ένα μεγάλο μέρος τους μπορεί να αξιοποιηθεί.
γ) Τα χαμηλά επιτόκια και
δ) Η παγκόσμια οικονομία που θα πάρει μπροστά και αναμένεται να έχει μια ισχυρή ανάκαμψη. Αυτό θα σημαίνει ζήτηση για τα προϊόντα μας και αύξηση στον τουρισμό.
Με το βλέμμα στην επόμενη ημέρα, είναι και μια ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε αδυναμίες που η κρίση έφερε πάλι στο προσκήνιο, όπως τα δίδυμα ελλείμματα, που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση του χρήματος και την ανταγωνιστικότητα. Δηλαδή το δημοσιονομικό (προϋπολογισμός) και το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο (εισαγωγές – εξαγωγές), όπου το εμπορικό έλλειμμα (προϊόντα) με το μπλοκάρισμα του τουρισμού από την πανδημία, δεν κατέστη εφικτό να καλυφτεί όπως τα προηγούμενα χρόνια.
Χρειαζόμαστε συνεπώς στροφή και στήριξη προς τη μεταποίηση και πιο ποιοτικά εξαγόμενα προϊόντα, αλλά και διαχείριση με απόλυτο σεβασμό στο κάθε ευρώ των φορολογουμένων.
Η κρίση είναι μια ευκαιρία για σημαντικές αλλαγές. Οι δυνατότατες της Ελληνικής οικονομίας είναι πολύ μεγάλες και σε μια τέτοια πρόκληση με επιλογές και συνέπειες που εκτείνονται σε μεγάλο βάθος χρόνου, χρειάζεται μια βασική ως προς τις προτεραιότητες και τη στρατηγική, διακομματική συναίνεση.
Ίδωμεν.
* Οικονομολόγος, δημοτικός σύμβουλος δήμου Θηβαίων
